Description

شلغم (Turnip)

شب بو Cruciferae :تیره
Brassica napus L. :نام لاتین
Nape – Winter rape – naphew :نام انگلیسی
شلغم :نام فارسی
سلجم – لغت :نام عربی

شرح گیاه
گیاهی است دو ساله ولی به عنوان سبزی یکساله در برنامه سبزیکاری قرار داده می شود. دارای برگهای کشیده بوده، که برگها پوشیده از کرکهای ریزی می باشد. ساقه گل دهنده آن از ریشه خارج شده، طول آن به 60 تا 80 سانتی متر می رسد. گل آن به صورت خوشه ای است و به رنگ زرد نمایان می گردد. میوه آن به صورت غلاف بوده و حاوی 15 تا 20 عدد بذر است. بذر شلغم کوچک ، سیاه مایل به قرمز است و در مدت دو الی سه روز جوانه می زند. ریشه آن متورم می گردد.قسمتهایی از آن تا عمق 60 تا 90 سانتی متر در خاک فرو می رود رنگ قسمت گوشت ریشه سفید زرد و یا ممکن است قرمز باشد. شغلم از گیاهان روز کوتاه است. براساس رنگ گوشت ارقام شغلم به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول دارای گوشت سفید و دسته دیگر دارای گوشت زرد می باشند. معمولاً ارقام دارای گوشت سفید به علت کیفیت ریشه و استفاده غذایی از برگ آنها بیشتر کاشته می شوند.

مهمترین ارقام شلغم دارای گوشت سفید عبارتند از :
Snowball , Purple top White Globe , White Flat Dutch , Tokyo Cross و White Milan می باشند. از ارقام دارای گوشت زرد می توان از Yellow Aberdeen و Just Right و Golden Ball را نام برد.

نیاز اکولوژیکی
شلغم از گیاهان روز کوتاه و محصول فصل سرد می باشد. در نواحی سرد باید بذر آنرا در بهار موقعی کاشت که قبل از فرار رسیدن فصل گرما محصول ریشه آن قابل برداشت باشد و در نواحی گرم بذر را در پائیز یا زمستان می کارند. بهترین نتیجه کاشت این گیاه در زمینهای سبک و عمیق بدست می آید. PH مناسب برای این گیاه بین 6 تا 5/7 است.

کاشت
بوته شلغم حساس به گرمای می باشد و در فصل تابستان نمی تواند نمو کافی بکند لذا در اول بهار و اگر ممکن شود در نیمه دوم اسفند ماه فقط ارقام زود رس را باید کاشت و در اواخر تابستان بعضی از اواسط شهریور ارقام دیرس و زمستانه را می کارند. بذر شلغم را مانند کلیه سبزیهائیکه ریشه آنها مورد استفاده قرار می گیرد.در محل اصلی می کارند و بهترین روش کاشت بذر، روش خطی است. تفاوت عملکرد در روش خطی و دست پاش بسیار زیاد است. عملکرد در هکتار کاشت به روش خطی در حدود 60 تن ریشه و در روش دست پاش در حدود 30 تن بوده است. روش کاشت هر چه باشد باید پس از سپردن بذر به خاک زمین را کمی سفت کرد. اگر سطح کاشت کوچک باشد مانند کاشت خانگی و کاشت در نزدیکی محل مصرف عمل سفت کردن خاک با پا انجام می گیرد. ولی در زراعتهای بزرگ مکانیزه باید از غلطکهای خیلی سبک استفاده کرد. در زراعتهای بزرگ اگر بذر شلغم با ماشین بذر پاش کاشته شود معمولاً در عقب این دستگاه غلطک سبکی برای پوشاندن بذر و فشار دادن خاک روی آن موجود است. فاصله خطوط کاشت در زراعت شلغم بین 30 تا40 سانتر متر می باشد. فاصله بوته ها از یکدیگر در روی خط پس از تنک کردن در حدود 5 تا 15 سانتی متر نسبت به نوع مصرف محصول و نوع شلغم کاشته شده باید باشد.مقدار بذر در هکتار از 2 تا 3 کیلو بنابه روش کاشت و فاصله بین خطوط تفاوت می کنند.

تاریخ و فواصل کاشت
فاصله خطوط کاشت در زراعت شلغم بین 30 تا 40 سانتی متر می باشد. فاصله بوته ها از یکدیگر در روی خط پس از تنک کردن در حدود 5 تا 15 سانتی متر نسبت به نوع مصرف محصول و نوع شلغم کاشته شده باید باشد.

داشت
پس از آنکه بذر سبز شد و دارای 4 تا 5 برک گردیده، باید محصول را تنک کرد و این عمل در چند مرتبه انجام می گیرد و محصول هر دفعه تنک کردن را به عنوان شلغم تازه مورد استفاده قرار می دهند. سله شکنی و وجین کردن از مراقبتهای لازم در کاشت شلغم است. مبارزه با آفات باید در دستور کار باشد بیماریها و آفات شلغم همان بیماریها و آفاتی هستند که به انواع کلم حمله می کنند از بیماریهای مهم کلم که شلغم را‌آلوده می کند می توان از پوسیدگی سیاه و بیماری Root Club نام برد. عامل بیماری اخیر نوعی قارچ بنام plasmodiophora brassica است که باعث تورم و از هم پاشیدگی ریشه، توقف رشد و سبز کم رنگ شدن برگهای شلغم می شود. از آفات مهم دیگر این گیاه می توان از شته ، کرم ریشه کلم، ساس قرمز کلم ، انواع مگس کلم که برگها را می خورند نام برد. برای مبارزه با آنها از انواع سموم حشره کش استفاده می شود.

برداشت
محصول شلغم نیز مانند ریشه چغندر جمع آوری و برداشت می شود و تا زمانیکه ریشه جوان و کوچک است بطور دسته با برگ به بازار فرستاده میشود. ولی قسمت عمده محصول در پائیز بدست آمده و برداشت می شود در اینصورت برگهای آنراقطع کرده و ریشه آنرا مانند چغندر سالادی در ظروف مخصوص حمل سبزیهای ریشه ای به بازار می فرستند اگر مقدار کاشت کم باشد مخصوصاً در منازل می توان ریشه شلغم را بدون کندن از زمین در مزرعه یا باغچه برای فصل زمستان نگهداری کرد برای این منظور برگها را قطع کرده و ریشه را با مقداری خاک می پوشانند. از برگهای جوان شلغم نیز می توان مانند برگ کلم در تغذیه آنان استفاده کرد.

دامنه انتشار
در نواحی مختلف پرورش داده می شود.